Bán khống là gì? Đặc điểm và quá trình thực hiện bán khống ra sao?

Bán khống nghe có vẻ hàn lâm và xa xôi nhưng thực tế nếu bạn giao dịch forex thì đây là hình thức vô cùng quen thuộc, ngày nào bạn cũng gặp chính là Short hay Sell. Với giao dịch chứng khoán (không tính chứng khoán phái sinh) thì hình thức bán khống này vẫn chưa được thực hiện tại thị trường Việt Nam. Vậy bán khống là gì? Những nguy cơ rủi ro tiềm ẩn nào khi bạn tham gia bán khống?

Bán khống là gì?

Đầu tư thường gắn liền với việc mua cổ phiếu và các loại chứng khoán khác - Điều mà mọi người thường làm theo bản năng, đó là lý do tại sao hầu hết chúng ta muốn tham gia vào thị trường tăng giá hơn là thị trường giảm. Tuy nhiên, các nhà đầu tư cần lưu ý rằng bạn cũng có thể hưởng lợi từ thị trường giá giảm. Thị trường chứng khoán có xu hướng biến động - giá của một tài sản có thể tăng vào một ngày nào đó sau đó giảm giá vào ngày hôm sau. Do đó, phải luôn nhớ rằng khi giao dịch, bạn luôn có thể mua hoặc bán để thu về lợi nhuận kể cả khi giá tăng hoặc giảm.

Bán khống là bán tài sản hoặc cổ phiếu mà người bán không sở hữu. Nó thường là một giao dịch trong đó nhà đầu tư bán chứng khoán đi vay với dự đoán giá giảm; người bán sau đó được yêu cầu trả lại một số lượng cổ phiếu bằng nhau vào một thời điểm nào đó trong tương lai. Ngược lại, người bán sở hữu chứng khoán hoặc cổ phiếu ở một vị trí dài.

Bán khống là việc bán cổ phiếu mà nhà đầu tư cho rằng sẽ giảm giá trị trong tương lai. Để thực hiện bán khống, một nhà giao dịch vay ký quỹ cổ phiếu trong một thời gian nhất định và bán cổ phiếu đó khi đạt được giá hoặc hết khoảng thời gian. Bán khống được coi là một chiến lược giao dịch rủi ro vì chúng hạn chế lợi nhuận ngay cả khi chúng làm tăng lỗ. Chúng cũng đi kèm với các rủi ro về quy định. Cần có thời gian gần hoàn hảo để bán hàng ngắn hiệu quả.

Yêu cầu ký quỹ bán khống

Bán khống cho phép thu được lợi nhuận đòn bẩy vì những giao dịch này luôn được đặt trên ký quỹ, có nghĩa là toàn bộ số tiền của giao dịch không phải được thanh toán. Do đó, toàn bộ lợi nhuận thu được từ việc bán khống có thể lớn hơn nhiều so với vốn chủ sở hữu sẵn có trong tài khoản của nhà đầu tư nếu không sẽ cho phép.

Các yêu cầu về quy tắc ký quỹ đối với bán khống quy định rằng ban đầu 150% giá trị của cổ phiếu bán khống cần được giữ trong tài khoản. Do đó, nếu giá trị của cổ phiếu bị bán khống là 25.000 đô la, yêu cầu ký quỹ ban đầu sẽ là 37.500 đô la. Điều này ngăn không cho số tiền thu được từ việc bán được sử dụng để mua các cổ phiếu khác trước khi các cổ phiếu đã mượn được trả lại. Tuy nhiên, vì điều này bao gồm 25.000 đô la từ đợt bán khống, nhà đầu tư chỉ đặt 50%, tương đương 12.500 đô la

Rủi ro bán hàng ngắn hạn

Bán khống có nhiều rủi ro khiến nó không phù hợp với một nhà đầu tư mới vào nghề. Đối với những người mới bắt đầu, nó giới hạn mức lãi tối đa trong khi có khả năng khiến nhà đầu tư bị thua lỗ không giới hạn. Một cổ phiếu chỉ có thể giảm xuống 0, dẫn đến thua lỗ 100% đối với nhà đầu tư dài hạn, nhưng không có giới hạn về mức độ cao của một cổ phiếu về mặt lý thuyết. Một người bán khống chưa đảm bảo vị thế của mình bằng lệnh mua lại cắt lỗ có thể bị thiệt hại nặng nề nếu giá cổ phiếu tăng cao hơn.

Ví dụ: hãy xem xét một công ty bị lôi kéo vào vụ bê bối khi cổ phiếu của công ty đó đang giao dịch ở mức 70 đô la / cổ phiếu. Một nhà đầu tư nhận thấy cơ hội kiếm lời nhanh chóng và bán khống cổ phiếu với giá 65 đô la. Nhưng sau đó, công ty có thể nhanh chóng minh oan cho mình trước những cáo buộc bằng cách đưa ra bằng chứng hữu hình cho điều ngược lại. Giá cổ phiếu nhanh chóng tăng lên 80 USD / cổ phiếu, khiến nhà đầu tư lỗ 15 USD / cổ phiếu vào lúc này. Nếu cổ phiếu tiếp tục tăng, thì nhà đầu tư cũng lỗ. Bán khống cũng liên quan đến các khoản chi phí đáng kể. Bao gồm các chi phí của việc mượn chứng khoán để bán, tiền lãi phải trả cho tài khoản ký quỹ nắm giữ chứng khoán đó và hoa hồng giao dịch.

Một trở ngại lớn khác mà những người bán khống phải vượt qua là thị trường đã từng chuyển động theo xu hướng tăng theo thời gian, điều này có tác dụng chống lại việc thu lợi từ sự sụt giảm của thị trường rộng trong bất kỳ ý nghĩa dài hạn nào. Hơn nữa, hiệu quả tổng thể của thị trường thường xây dựng ảnh hưởng của bất kỳ loại tin tức xấu nào về một công ty đối với giá hiện tại của nó. Ví dụ, nếu một công ty dự kiến ​​sẽ có báo cáo thu nhập tồi, trong hầu hết các trường hợp, giá sẽ giảm xuống vào thời điểm thu nhập được công bố. Do đó, để kiếm lợi nhuận, hầu hết những người bán khống phải có khả năng lường trước sự giảm giá của một cổ phiếu trước khi thị trường phân tích nguyên nhân của việc giảm giá.

Người bán khống cũng cần xem xét rủi ro của các đợt ép giá ngắn và mua vào. Một đợt ép giá ngắn xảy ra khi một cổ phiếu bán khống tăng mạnh lên cao hơn, điều này “ép” nhiều người bán khống ra khỏi vị trí của họ và đẩy giá cổ phiếu lên cao hơn. Mua vào xảy ra khi một nhà môi giới đóng các vị thế bán khống trong một cổ phiếu khó vay mà người cho vay muốn lấy lại. Cuối cùng, rủi ro pháp lý phát sinh với các lệnh cấm bán khống trong một lĩnh vực cụ thể hoặc trên thị trường rộng lớn để tránh hoảng loạn và áp lực bán. Cần phải có thời gian gần hoàn hảo để bán khống hoạt động, không giống như phương pháp mua và giữ cho phép khoản đầu tư có thời gian tự giải quyết.

Chỉ những nhà giao dịch có kỷ luật mới nên bán khống, vì nó đòi hỏi phải có kỷ luật để cắt một vị thế bán đang thua lỗ hơn là thêm vào và hy vọng nó sẽ thành công. Nhiều người bán khống thành công kiếm được lợi nhuận bằng cách tìm ra các công ty về cơ bản bị thị trường hiểu nhầm (ví dụ: Enron và WorldCom). Ví dụ, một công ty không tiết lộ tình trạng tài chính hiện tại của mình có thể là mục tiêu lý tưởng cho người bán khống. Mặc dù bán khống có thể mang lại lợi nhuận trong những trường hợp thích hợp, nhưng họ nên được tiếp cận cẩn thận bởi các nhà đầu tư có kinh nghiệm, những người đã làm bài tập về công ty mà họ đang bán khống.

Quá trình thực hiện bán khống trong chứng khoán

Như có nói với forex hình thức bán khống diễn ra rất dễ dàng, bạn chỉ thực hiện 1 lệnh Sell như các giao dịch bình thường khác. Nên để mở rộng, trong bài này tôi sẽ giới thiệu cho các bạn quy trình bán khống trong chứng khoán với 3 bước cơ bản gồm:

Bước 1:  Mượn cổ phiếu

Giả sử các cổ phiếu của công ty đang có giá là 10.000 đồng/cổ phiếu. Kienthucforex tin rằng giá cổ phiếu này sẽ giảm, nên anh ta sẽ tiến hành bán khống bằng cách mượn 10.000 cổ phiếu của người B, người C nào đó, nhờ vào sự giới thiệu của nhân viên môi giới chứng khoán. Sau khi mượn đủ 10.000 cổ phiếu thì tổng giá trị số cổ phiếu Kienthucforex mượn về là 100 triệu đồng.

Bước 2. Bán cổ phiếu

Anh ta ngay lập tức bán số cổ phiếu đã mượn được, bán ra với giá 10.000 đồng nên tiền anh ta thu về là 100 triệu đồng.

Bước 3. Mua lại chính cổ phiếu đã bán với giá thấp hơn

Sau đó, giá cổ phiếu giảm giá đúng như suy luận kienthucforex xuống chỉ còn 8.000đ/cổ phiếu. Anh ta ngay lập tức mua lại 10.000 cổ phiếu với tổng số tiền là 80.000.000 đồng. Chuyển trả lại cho những người anh ta từng mượn, để đóng vị thế. Như vậy, anh ta lời 20.000.000 đồng từ việc bán khống cổ phiếu ABC.

Ngược lại, thay vì giảm cổ phiếu tiếp tục tăng, anh ta có thể sẽ thua lỗ khi tới thời hạn mua để trả cho những người từng vay mượn cổ phiếu để thực hiện hình thức bán khống.  

Mục đích của việc bán khống chứng khoán 

Đây được xem như phương thức đầu cơ của nhà giao dịch chứng khoán. Trong một số trường hợp, mục đích của bán khống chứng khoán là giảm rủi ro trước tình hình giảm giá chứng khoán của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán. 

Mục đích đầu cơ thu lợi nhuận 

Khi các nhà đầu tư nhận thấy thị trường chứng khoán đang đi vào thời điểm nóng, có xu hướng giảm giá trong tương lai gần, họ sẽ tiến hành bán khống để tối đa lợi nhuận. 

Muốn có được nguồn thu từ việc này đòi hỏi bạn phải có kiến thức và kinh nghiệm cao để dự đoán được xu hướng giúp tránh rủi ro ẩn chứa.  

Mục đích phòng rủi ro 

Thị trường luôn biến động nên nhiều nhà đầu tư muốn bán khống để ngừa rủi ro, giảm tổn thất tốt nhất có thể. 

Bán khống có đặc điểm gì?

Có 3 đặc điểm chính như sau:

Người bán không thực sự sở hữu cổ phiếu

Người bán không thực sự sở hữu cổ phiếu đang được bán mà sẽ vay nó từ một môi giới hay đại lý. Thông qua đó, họ có thể thực hiện đặt lệnh bán.

Sau đó, người bán có nghĩa vụ mua lại cổ phiếu vào thời điểm nào đó trong tương lai để hoàn trả lại. Có thể thấy, bán khống chính là các giao dịch ký quỹ, các yêu cầu về dự trữ vốn chủ sở hữu của họ nghiêm ngặt hơn so với giao dịch khi mua. 

Thu lợi nhuận từ việc giảm giá của cổ phiếu

Đặc điểm cơ bản thứ hai là thu lợi nhuận từ cổ phiếu giảm giá, dựa vào những phân tích và nhận định người bán kỳ vọng thu lợi từ việc giá chứng khoán giảm. Điều này có thể trái ngược với các đầu nhà đầu tư dài hạn có mong muốn giá tăng.

Bản chất của bán khống là một loại rủi ro

Bản chất đây là một loại rủi ro, thậm chí, bán khống có tỷ lệ rủi ro cao. Việc này có thể mang lại lợi nhuận lớn, nhưng tổn thất mà nó mang lại cũng có thể tăng nhanh chóng và vô hạn cho các lệnh ký quỹ. Vì vậy để tránh rủi ro, những nhà đầu tư thực hiện giao dịch này thường là người có kinh nghiệm và biết cách sử dụng các nguyên tắc cắt lỗ để hạn chế lỗ tối đa. Tuy nhiên, nhà đầu tư cần lưu ý việc cắt lỗ khi kích hoạt trên thị trường sẽ không có giá đảm bảo.