Định chế tài chính là gì?

Định chế tài chính – một khái niệm chỉ bao quát chung cho các tổ chức tài chính như Ngân hàng, Công ty môi giới chứng khoán, Bảo hiểm và các quỹ đầu tư,…Các định chế tài chính giúp quản lý tài sản, kinh doanh, đầu tư chứng khoán, ngoại hối, thực hiện cam kết tài chính và mang đến cơ hội lợi nhuận cho các nhà đầu tư. Tuy nhiên, để có cái nhìn tổng quan hơn về khái niệm định chế tài chính cũng như vai trò, đặc điểm, các định chế tài chính phổ biến ở Việt Nam. Cùng theo dõi bài viết dưới đây nhé!

Khái niệm định chế tài chính là gì?

Định chế tài chính hay Financial Institution là một công ty hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh xử lý các giao dịch tài chính và tiền tệ như tiền gửi, cho vay, đầu tư và trao đổi tiền tệ.

Các tổ chức tài chính bao gồm một loạt các hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực dịch vụ tài chính bao gồm ngân hàng, công ty tín thác, công ty bảo hiểm, công ty môi giới và đại lý đầu tư. Hầu như tất cả mọi người sống trong một nền kinh tế phát triển đều có nhu cầu liên tục hoặc ít nhất là định kỳ đối với các dịch vụ của các tổ chức tài chính.

Các định chế tài chính có thể hoạt động ở nhiều quy mô từ các hiệp hội tín dụng cộng đồng địa phương đến các ngân hàng đầu tư quốc tế.

Đặc điểm và Hoạt động của các định chế tài chính

Đặc điểm của các định chế tài chính

Hình thức kinh doanh

Tài sản hay sản phẩm kinh doanh của các định chế tài chính là tiền tệ, là các loại giấy tờ có giá… nói chung là các loại tài sản tài chính được tổ chức và hoạt động với mục đích sinh lời nhất định.

Cũng như những tổ chức hay doanh nghiệp khác, các định chế tài chính được xây dựng dựa trên các yếu tố đầu vào như cơ sở hạ tầng, nhân sự, vốn (tiền), quản lý… và sản phẩm cuối cùng của họ chính là các tài sản tài chính để huy động vốn, cho vay, các dịch vụ tài chính khác…

Quá trình luân chuyển vốn

Bằng việc phát hành các tài sản tài chính như chứng chỉ tiền gửi, tài khoản tiết kiệm…, định chế tài chính huy động vốn từ những người thừa vốn. Sau đó dùng vốn đã huy động được để mua các loại tài sản tài chính khác như cổ phiếu, trái phiếu… để tài trợ vốn cho những người đang cần vốn.

Các hoạt động trung gian

Các định chế tài chính thực hiện nhiều hoạt động trung gian trên thị trường. Tuy nhiên, tùy vào từng loại hình mà sẽ có những hoạt động khác nhau.

• Trung gian kỳ hạn: hoạt động này dễ thấy nhất ở các ngân hàng thương mại. Họ thực hiện huy động vốn bằng cách phát hành các gói tiết kiệm có kỳ hạn khác nhau đồng thời, cho các chủ thể cần vốn vay lại cùng với những kỳ hạn khác nhau.
• Trung gian mệnh giá: nghĩa là huy động vốn từ nhiều khoản tiết kiệm nhỏ, tạo thành một nguồn vốn lớn để tài trợ cho các tổ chức vay vốn lớn.
• Trung gian rủi ro: là hoạt động trung gian tồn tại trong hầu hết các định chế tài chính. Bằng việc phát hành các chứng khoán thứ cấp an toàn, thanh khoản cao để dễ dàng huy động vốn từ những người có vốn nhàn rỗi nhưng muốn tiết kiệm hơn đầu tư, nhưng lại sẵn sàng chấp nhận rủi ro cao bằng việc đầu tư vào các chứng khoán thứ cấp do chủ thể cần vốn phát hành hay đầu tư vào các kênh đầu tư sinh lời hấp dẫn hơn để gia tăng lợi nhuận.
• Trung gian thanh khoản: bằng việc đầu tư vào thị trường chứng khoán, các định chế tài chính đã chuyển đổi chứng khoán thành tiền mặt hay nói cách khác là đưa lượng tiền vào lưu thông trên thị trường.
• Trung gian thông tin: các định chế tài chính vừa cung cấp thông tin, vừa đánh giá thông tin về các chủ thế cần vốn, về các kênh đầu tư tài chính để ra quyết định tài trợ vốn hoặc đầu tư một cách hiệu quả nhất.

Hoạt động của các định chế tài chính

Các định chế tài chính sẽ bao gồm một hoặc nhiều (không nhất thiết là tất cả), các hoạt động sau đây:

• Nhận tiền gửi tiết kiệm và cho vay
• Thuê mua tài chính
• Phát hành và quản lý các phương tiện thanh toán
• Bảo lãnh, cam kết tài chính
• Kinh doanh, đầu tư ngoại hối, đầu tư vào các công cụ trên thị trường tiền tệ, thị trường chứng khoán
• Quản lý danh mục đầu tư của khách hàng
• Quản lý tiền mặt hoặc chứng khoán cho khách hàng
• Đổi tiền
• Các hoạt động bảo hiểm nhân thọ, phi nhân thọ

Các loại hình định chế tài chính phổ biến

Ngân hàng Trung ương

Ngân hàng Trung ương là cơ quan tài chính quan trọng nhất của 1 quốc gia, chịu trách nhiệm giám sát, điều tiết, và quản lý các ngân hàng khác của quốc gia đó. Ví dụ, FED – Cục dự trữ liên bang chính là Ngân hàng Trung ương của Mỹ, thực hiện chính sách tiền tệ và quản lý các tổ chức tài chính khác của quốc gia này.   

Ngân hàng thương mại

Ngân hàng thương mại  là một tổ chức tài chính cung cấp một loạt các dịch vụ như cho vay thế chấp, cho vay tự động và kinh doanh, và chấp nhận các khoản tiền gửi. Ngân hàng thương mại cũng làm việc với các sản phẩm đầu tư cơ bản như tài khoản tiết kiệm và chứng chỉ tiền gửi.

Ngân hàng thương mại truyền thống thường đi kèm với các phương tiện như két an toàn, nhân viên ngân hàng, máy ATM và các kho chứa tiền. Tuy nhiên, một vài ngân hàng thương mại không có những phương tiện này, mà  khách hàng được yêu cầu thực hiện tất cả giao dịch qua Internet hoặc qua điện thoại.

Công ty quản lý tài sản (Asset Management Firm)

Công ty quản lý tài sản thu lợi nhuận bằng cách cung cấp cho nhà đầu tư nhiều lựa chọn hơn so với việc tự đầu tư, nhờ các nguồn lực lớn. Công ty sẽ đầu tư các quỹ của khách hàng vào chứng khoán và tài sản phù hợp với mục tiêu rủi ro và lợi nhuận đã thống nhất.

Các công ty này quản lý quỹ đầu cơ, quỹ tương hỗ – mutual fund và kế hoạch hưu trí. Họ tính phí dịch vụ hoặc hoa hồng và có thể tính một khoản chi phí hoặc một phần trăm cố định trong tổng tài sản đang quản lý.

Công ty tài chính

Công ty tài chính được định nghĩa là một tổ chức cung cấp các khoản vay cho doanh nghiệp và người tiêu dùng. Công ty tài chính tương tự như ngân hàng vì nó hoạt động như một chủ thể cho vay bằng cách tăng tín dụng.

Tuy nhiên, một điểm khác với ngân hàng chính là công ty tài chính không nhận tiền gửi. Thực tế, công ty tài chính lấy quỹ từ ngân hàng và những nguồn khác. Vai trò của công ty tài chính là tăng tín dụng cho công ty với mục đích thương mại và cho cá nhân để thực hiện việc mua hàng. Nó cũng cung cấp tài chính cho việc bán hàng trả góp.

Công ty bảo hiểm

Công ty bảo hiểm ký kết hợp đồng và cung cấp cho chủ thể hoặc cá nhân sự bảo vệ tài chính hoặc hoàn trả lại những mất mát về tài chính có thể xảy ra. Công ty bảo hiểm là công cụ bảo vệ những mất mát tài chính, cả lớn và nhỏ, gây ra bởi những thiệt hại đối với người được bảo hiểm hoặc tài sản của người đó.

Có rất nhiều loại hình bảo hiểm khác nhau; tuy nhiên, quan trọng nhất là bảo hiểm y tế, bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm nhà và bảo hiểm xe.

Công ty bảo hiểm hoạt động như thế nào với tư cách một định chế tài chính? Các dịch vụ được cung cấp bao gồm: Dịch vụ bảo hiểm, Chứng khoán, Mua hoặc bán dịch vụ bất động sản, Thế chấp, Cho vay, Thẻ tín dụng và Viết séc.

Liên hiệp tín dụng (Credit Unions)

Liên hiệp tín dụng, hay Credit Unions là tổ chức hợp tác thuộc sở hữu của các thành viên và không vì mục tiêu lợi nhuận. Không giống các ngân hàng và tổ chức tài chính khác, các liên hiệp tín dụng được thiết lập và điều hành bởi các thành viên. Trong một liên hiệp tín dụng, lợi nhuận được chia sẻ giữa các thành viên.

Công ty môi giới chứng khoán

Chính là các công ty môi giới thực hiện hỗ trợ các cá nhân và tổ chức trong việc mua bán chứng khoán của các nhà đầu tư. Khách hàng của các công ty môi giới có thể tiến hành mua bán, đặt các giao dịch trong cổ phiếu, trái phiếu, quỹ giao dịch ngoại hối (ETF) và một số khoản đầu tư thay thế khác.

Các công ty môi giới chứng khoán phải tạo điều kiện cho khách hàng trong việc mua bán chứng khoán tài chính. 

Công ty môi giới chứng khoán sẽ hoạt động bằng cách phục vụ khách hàng của nhà đầu tư và nhà tuyển dụng của các nhà môi giới chứng khoán. Từ đó, khách hàng có thể giao dịch cổ phiếu niêm yết và các chứng khoán khác. Khi giao dịch được thành công, nhà môi giới chứng khoán sẽ nhận được khoản hoa hồng. 

Các dịch vụ công ty môi giới cung cấp bao gồm: Bảo hiểm, Chứng khoán, Thế chấp, Cho vay, Thẻ tín dụng, Thị trường tiền tệ và viết séc…